Veiligheid & Toegankelijkheid Religieus Erfgoed Limburg

Bijna twee jaar later is het tijd om een tussenbalans op te maken. Hoe is het gesteld met bijvoorbeeld de inbraakpreventie, de brandveiligheid en de wet- en regelgeving rondom het religieus erfgoed? Mede dankzij de gespecialiseerde risico analyses en uitgebreide veiligheids-, onderhouds- en beheersadviezen op maat is een duidelijker beeld ontstaan van de veiligheid en toegankelijkheid van het religieus erfgoed in Limburg.

Kerken zijn naast liturgische ruimten en ontmoetingsplaatsen voor de geloofsgemeenschap, ook schatkamers van kunst en historisch erfgoed. Ze herbergen kunstvoorwerpen en cultuurschatten die men wil tonen, waarmee men wil pronken (‘bronken’) in processies, kerken en schatkamers. Veel kerken zijn overdag gesloten voor het publiek, want deze cultuurschatten vragen om bescherming. Het Huis voor de Kunsten Limburg heeft met het project Veiligheid & Toegankelijkheid Religieus Erfgoed Limburg aandacht besteed aan het veiliger en meer toegankelijk maken van het religieus erfgoed in Limburg. Het toegankelijk maken van religieus erfgoed brengt risico’s met zich mee. Zodra de kunstschatten worden tentoongesteld, worden ze ook blootgesteld aan het risico van vandalisme, diefstal of natuurlijk verval. Toegankelijkheid en veiligheid gaan hand in hand.

Vandaar dat er tijdens het project ook de nodige aandacht werd besteed aan de veiligheidszorg voor het gebouw en het roerend erfgoed in kerken en schatkamers in Limburg. Kerkbesturen en -beheerders kregen in vijf plenaire bijeenkomsten informatie over te nemen maatregelen rondom diefstal, brand, verval van de collectie, herstel van de collectie, etc. Daarnaast werden alle 33 deelnemende kerken bezocht door veiligheidsadviseurs en inspecteurs van de SRAL voor een advies op maat voor wat betreft het verbeteren van zowel de veiligheid in de kerk als het behoud en beheer van de collectie.

Denkt men aan het verbeteren van de veiligheid van kerken, schatkamers en roerend erfgoed, dan denkt men al snel aan het nemen van kostbare, technische maatregelen (alarminstallatie, hang- en sluitwerk, etc.). Tijdens het project is echter gebleken dat van alle te nemen maatregelen de maatregelen betreffende de organisatie het meest belangrijk en effectief zijn. Deze maatregelen zijn tevens het moeilijkst te handhaven, want zij hebben te maken met menselijk gedrag. Overdracht van kennis en elkaar voortdurend informeren is, zoals in veel organisaties, een groot probleem. Het goed ordenen en toegankelijk maken van informatie over afspraken, procedures en contacten is voor duurzaam beheer echter onontbeerlijk.

Daarnaast blijkt uit het project dat een goede voorbereiding op noodsituaties vaak het halve werk is! Daarom ronden de 33 deelnemende kerken binnenkort het project af met een zelf opgesteld calamiteitenplan. Uniek in Nederland, uniek in de rest van Europa. Een project dat zelfs op het ICOM-CC (International Council of Museums – Conservation Committee) congres in Lissabon in september 2011 de aandacht krijgt die het verdient.