Onderzoek naar knelpunten in het omgevingsrecht bij krimp

Door: Marion Zijlema
Bron: nieuwsbrief VNG 20 januari 2011

Regioplan heeft de studie verricht in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. De studie is een tussenrapportage van fase 1. In fase 2 wordt het voorontwerp van de omgevingswet getoetst op krimpbestendigheid.

Krimpspecifiek
Beleid gericht op het begeleiden van de gevolgen van bevolkingskrimp stuit in een aantal gevallen op bepalingen uit het omgevingsrecht. De knelpunten zijn krimpspecifiek omdat ze in krimpgebieden vaker voorkomen.

De archeologische onderzoeksverplichting als knelpunt
In het rapport worden negen knelpunten geformuleerd van het huidige omgevingsrecht die belemmerend werken of kunnen werken voor een effectief ruimtelijk beleid in regio’s met een (dreigende) bevolkingsdaling. Knelpunt 4 in het rapport is: onderzoeksverplichtingen zijn talrijk. De (vele) onderzoeksverplichtingen zijn geen knelpunt dat specifiek van toepassing is op beleid ten aanzien van bevolkingskrimp. Op basis van Europese regelgeving is men gehouden aan diverse onderzoeksverplichtingen. Wel is tijdens de workshop en in de begeleidingscommissie opgemerkt dat in krimpgebieden de onderzoeksverplichtingen relatief kostbaarder zijn, nu de kosten van het onderzoek vaker niet kunnen worden terugverdiend.

Het archeologisch onderzoek wordt hierbij vaak genoemd. Volgens de opstellers van het rapport kunnen de archeologische waardenkaarten van de provincie gebruikt worden bij het opstellen van een regeling. Gemeenten kunnen zo’n kaart zonder veel kosten verfijnen en als basis gebruiken voor een beschermende regeling in het bestemmingsplan. Hiermee kunnen tijdrovende onderzoekstrajecten worden voorkomen of sterk worden verkort. Hierbij kan opgemerkt worden dat lang niet alle provincie’s over een archeologische waardenkaart beschikken (alleen Friesland) en dat de makers van het rapport hier een verkeerde voorstelling van zaken geven.

Aanbevelingen
Uit het onderzoek blijkt dat betrokkenen bij het krimpbeleid behoefte hebben aan de volgende punten:

• korte flexibele procedures
  
• aansluiting zoeken met de Crisis- en herstelwet voor ontwikkelingsgebieden
  
• flexibel gebruik van grond en gebouwen
  
• kosten bovenplans kunnen verevenen
  
• plancapaciteit kunnen reduceren zonder risico van schadeclaims

Meer informatie
Op weg naar een krimpbestendige omgevingswet (Regioplan, december 2011)
VNG-dossier Herziening omgevingsrecht