Nieuws over de Wabo
Op 1 oktober 2010 treedt de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (Wabo) in werking. Na meerdere keren te zijn uitgesteld, zal het er nu dan echt van komen. De Wabo is bedoeld om de regeldruk en de administratieve lasten op het gebied van de ruimtelijke regelgeving te verminderen. Hiertoe worden 25 ruimtelijke kaders op het gebied van bouwen, ruimtelijke ordening en milieu in één wet geïntegreerd. De Wabo heeft grote consequenties voor de werkwijzen van gemeenten: Gelders Genootschap adviseert bij de aanpassingen.
Bron: Beeldspraak juni 2010 / jaargang 6 / nummer 3
Door: Maurice Bogie
Burgers en bedrijven krijgen bij het aanvragen van een omgevingsvergunning voortaan te maken met één loket, één aanvraagprocedure en één procedure voor handhaving. De meeste vergunningen vallen onder de zogenaamde reguliere procedure van 8 weken. Complexere vergunningen, meestal gekoppeld aan milieuregelgeving met provincie of Rijk als bevoegd gezag,vallen onderde uitgebreide procedure van 26 weken. De lichte vergunningprocedure van 6 weken voor kleine bouwwerken verdwijnt. Een omgevingsvergunning kan voortaan via het landelijke Omgevingsloket Online bij de gemeente worden aangevraagd. Vooral deze ICT-tool heeft voor de nodige vertraging gezorgd bij de inwerkingtreding van de Wabo. Gemeenten krijgen nog een aantal maanden de tijd om te proefdraaien met OLO.Vandaar dat de oorspronkelijke ingangsdatum vam juli (zoals vermeld in het Staatsblad) is verplaatst naar 1 oktober.
Met de Wabo treedt ook het Besluit Omgevingsrecht (Bor) in werking. Hierin is een forse verruiming van het vergunningvrij bouwen opgenomen. Naar verwachting wordt 50% van de op dit moment vergunningplichtige bouwwerken straks vergunningvrij. Het hoeft geen verder betoog dat deze verruiming funeste effecten kan hebben op de ruimtelijke kwaliteit in gemeenten.
Verruiming vergunningvrij bouwen
In het Bor is in artikel 2 aangegeven welke bouwwerken volledig omgevingsvergunningvrij zijn. Dit komt overeen met de huidige regeling voor vergunningvrij bouwen. In artikel 3 is aangegeven binnen welke marges vergunningvrij mag worden gebouwd, mits dit past binnen het bestemmingsplan. Bouwen buiten deze marges betekent dat er een ontheffing van het bestemmingsplan nodig is. Dit is feitelijk het aanvragen van een omgevingsvergunning. In artikel 4 zijn de wettelijke ontheffingsmogelijkheden aangegeven, wat voorheen als binnenplanse vrijstelling en kruimellijst bekend stond.
De verruiming zit vooral in artikel 3, aangezien veel gemeenten met ruime bestemmingsplanmarges werken. Bouwwerken vanaf 1 meter achter de voorgevel tot 5 meter hoog zijn welstandsvrij, feitelijk mag het achtererfgebied tot maximaal 50% vergunningvrij worden volgebouwd. Dit kan leiden tot enorme volumes. Vooral in het buitengebied kan dit tot ongewenste ruimtelijke effecten leiden. Gemeenten kunnen hier wat betreft welstand hooguit repressief op sturen als aangetoond kan worden dat sprake is van een exces: extreem in strijd met redelijke eisen van welstand.
Het verdient daarom aanbeveling om de bestaande excessen-regelingen in de welstandsnota’s nog eens kritisch te bekijken.Om op excessen te kunnen toetsen,zijn speciale excessencriteria nodig, zoals bijvoorbeeld’armoedig materiaalgebruik’ en ‘extreem afwijkend van hetgeen in de omgeving gebruikelijk is’.
Kortere vergunningtermijnen: meer nadruk op vooroverleg en integraal adviseren
Onder het regime van de Wabo gaan voor de meeste bouwwerken, waaronder ook de gemeentelijke monumenten, termijnen van 8 weken gelden. De verwachting is dat slechts 5% van de aanvragen behoort tot de uitgebreide procedure van 26 weken. Hoewel er een standaard verdagingstermijn van 6 weken is opgenomen, is het zaak de vergunningen adviesprocedure zoveel mogelijk te stroomlijnen, bijvoorbeeld door het voorkomen van herhaalde adviesaanvragen.
Daarom is het zaak in overleg met de gemeenten de rol van het vooroverleg waar mogelijk te vergroten. Overeenstemming over de ruimtelijke uitgangspunten in een vroeg stadium van het planproces voorkomt dat ineen (te) late fase alsnog moet worden bijgestuurd. Verder is het noodzakelijk om de welstands- en monumentenprocedures efficiënt te organiseren. Dat kan bijvoorbeeld door bij planwijzigingen integraal te adviseren. Welstands- en monumentencommissie worden hiertoe (deels) samengevoegd zodat tijdige inhoudelijke afstemming mogelijk is. Veel gemeenten werken al op deze manier of zijn hiertoe recent over gegaan met het oog op de Wabo. Waar gemeenten kiezen voor gescheiden monumenten- en welstandadvisering is het nodig om op korte termijn procedureel heldere afspraken te maken.
Omgevingsloket online
Gemeenten zullen op 1 oktober aanstaande gereed moeten zijn om digitale vergunningaanvragen af te handelen. Bouwtekeningen moeten digitaal verstuurd en gelezen kunnen worden. Dit vraagt zowel bij gemeenten om speciale computerschermen en bijbehorende software. Daarnaast zullen de vergaderfaciliteiten van de commissies ruimtelijke kwaliteit/welstands-commissies moeten worden ingericht op digitale behandeling. Daarnaast moeten de bestaande reglementen voor de Commissie ruimtelijke kwaliteit/welstandscommissie op onderdelen worden aangepast aan de Wabo.