Nieuwbouw vaak onnodig omdat genoeg monumenten nog ruimte bieden
Maar liefst 2 miljoen m2 aan monumenten wacht op een nieuwe bestemming. Dit zijn vooral grote monumenten zoals fabrieken, kerken, kloosters, kazernes of verpleeghuizen. Dit blijkt uit een onderzoek uitgevoerd door de MonumentenMonitor in opdracht van BOEi. Deze gespecialiseerde ontwikkelaar van monumenten stelt dat met dit onderzoek nu ook cijfermatig onderbouwd is dat er voldoende ruimte is om allerlei maatschappelijke behoeften op te lossen met het herbestemmen van monumenten.
De twee miljoen m2, zo’n 2000 monumenten, is al eerder genoemd maar was gebaseerd op aannames. Met de MonumentenMonitor is het nu wel mogelijk heel exact te bepalen welk monument leeg staat en een nieuwe invulling moet krijgen. BOEi gaf de MonumentenMonitor opdracht om te bepalen hoe groot de markt is van het restaureren en herbestemmen van monumenten. “Wij zijn eigenlijk al 10 jaar op zoek naar harde cijfers, aan giswerk hebben we niets. En wij wilden weten waar welk monument leeg staat. Dat kan nu met wat in feite “big data” zijn”, aldus de directeur van BOEi.
Jan Hylke de Jong van de Monumentenmonitor: “Wij kunnen nu bepalen waar welk monument staat, hoe groot het is en in theorie van elk monument bepalen wat de onderhoudstoestand is. Al is voor dat laatste aanvullende landelijke informatie gewenst. Beleid in de monumentensector wordt dan niet meer op basis van het piepsysteem bepaald maar op hele concrete en harde cijfers’’. Boon: “Nieuw is dat er niet meer in aantallen monumenten wordt gedacht maar in vierkante meters. Dat voorkomt dat een groot klooster van 20.000 m2 even hard meetelt in de statistieken als een kapelletje van 200 m2. Bovendien is ook nu heel hard aangetoond dat er voldoende nationale iconen zijn die nog een rol kunnen spelen in de huisvesting van functies die nu van belang zijn. Zo gaan wij de Markthal in Amsterdam herbestemmen. Nieuwbouw is dan niet nodig omdat we genoeg gebouwen hebben waar burgers in Nederland trots op kunnen zijn.”
In het onderzoek gaat het alleen om rijksmonumenten zoals in de kaart in de bijlage weergegeven. Naar verwachting, maar die cijfers zijn nog niet hard, zijn er nog veel meer gemeentelijke monumenten. Boon: “Juist, en ook in die categorie zijn er kansen; zo gaan wij het Zuiderziekenhuis in Rotterdam herbestemmen tot Gymnasium”.
Het onderzoek geeft ook aan dat de zorg voor monumenten onverminderd inspanningen en subsidies of laagrentende leningen vergt. Dat is iets wat, zo blijkt ook uit onderzoek, op een breed draagvlak kan rekenen onder burgers. Voor BOEi is dit onderzoek niet alleen een eerste stap in de onderbouwing van het werk dat zij doet, maar ook een stap in de richting van een zeer gerichte acquisitie. Wel is het daarbij van belang dat we vervolgonderzoek blijven doen en gegevens met een landelijke dekking structureel blijven verzamelen en verbeteren.