Militair erfgoed in kaart gebracht
Waar liep de Stelling van Amsterdam? Hoe groot was het inundatiegebied van de Nieuwe Hollandse Waterlinie? Of waar bevinden zich Duitse bunkers uit de Tweede Wereldoorlog? Vragen waar de nieuwe digitale kaart van ons militair erfgoed antwoord op geeft.
Dit instrument is ontwikkeld door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in samenwerking met het platform Verdedigingserfgoed van de 20e eeuw. De kaart maakt integraal deel uit van de Landschapsatlas, die in de loop van dit jaar verder wordt uitgebreid. In deze volledig digitaal te raadplegen atlas komen allerlei thema’s aan bod, zoals de al eerder dit jaar verschenen kaart over verstedelijking.
De Militaire Landschapskaart geeft niet alleen locaties weer van militaire linies, maar ook van losse objecten, zoals kazematten en bunkers, vanaf de Opstand tegen de Spaanse Filips II tot en met de Koude Oorlog; meer dan vijf eeuwen militaire geschiedenis zijn op de kaart gezet. Het is voor het eerst dat er zo’n volledig overzicht over dit onderwerp beschikbaar is. De kaart bestaat uit meerdere tijdslagen die ook afzonderlijk te raadplegen zijn. De kaart is voor iedereen die zich interesseert voor de zichtbare en soms ook wat minder zichtbare sporen die militaire acties in het Nederlandse landschap hebben achtergelaten.
De Rijksdienst heeft een speciale website voor cultuurlandschap ingericht: www.landschapinnl.nl. Op deze website is niet alleen te lezen over het militaire landschap, maar ook over andere landschapsthema’s, zoals agrarisch landschap, stedenbouw, infrastructuur en maritiem landschap. De militaire landschapskaart is te bekijken via landschapinnl.nl/militaire-landschapskaart.
Wat is militair landschap?
Nederlanders zijn er van oudsher goed in om het water naar hun hand te zetten; om het terug te dringen of juist in te zetten voor militaire doeleinden. Bij inundatie werd een uitgestrekt gebied expres onder water gezet met als doel de vijand tegen te houden of in ieder geval flink te hinderen. Vanaf de 16e tot en met de 20e eeuw werd inundatie ingezet als belangrijkste troef om de steden te beschermen tegen vijandelijke invallen. Er werden tientallen linies en stellingen aangelegd: ingenieuze systemen van waterwerken bestaande uit sluisjes, stuwen en dammen. Deze systemen strekken zich uit over provincie- en gemeentegrenzen en vormen tot de dag van vandaag landschappelijke ensembles. De waardering voor dit soort erfgoed groeit; de Stelling van Amsterdam is werelderfgoed en de Nieuwe Hollandse Waterlinie wordt dit jaar integraal aangewezen als rijksmonument.
De kaart wordt gepresenteerd op vrijdag 19 februari tijdens de netwerkbijeenkomst Historisch Cultuurlandschap bij de Rijksdienst in Amersfoort. U bent van harte uitgenodigd de bijeenkomst bij te wonen.
Voor meer informatie over dit project kunt u terecht bij Otto Brinkkemper, projectleider:o.brinkkemper@cultureelerfgoed.nl, of bij Menne Kosian, maker van de kaart Militair erfgoed: m.kosian@cultureelerfgoed.nl.