Middeleeuws Haesdal

Bron: Dagblad de Limburger
Door Judith Houben

Hoe ziet een bouwvergunning voor een middeleeuws dorp eruit? Tja. Dat is nou een van de tig vragen waar de gemeente Landgraaf zich de komende maanden over gaat buigen. Is nodig om de restauratie van kasteelruïne Schaesberg en de bijbehorende slothoeve financieel mogelijk te maken. Het middeleeuwse dorp moet over twee tot drie jaar als toeristische trekpleister gaan dienen, zegt wethouder Hans Erfkemper (GBBL, Monumentenzorg en Archeologie). Omdat tractoren de velden rond het kasteel straks niet meer mogen bewerken, zal de boer straks weer een stevige knol voor de ploeg moeten spannen. Ook andere oude dierrassen die vroeger op de boerderij scharrelden moeten aangeschaft worden.

In het dorp krijgt verder de ambachtelijke hoefsmid een stek. Naast hem komt een pottenbakker en bijvoorbeeld een mandenvlechter. Natuurlijk mag de herberg niet degelijke middeleeuwse kost niet ontbreken.

Dit is een van de uitkomsten van het onderzoek dat de gemeente afgelopen jaar heeft gedaan voor het eerherstel van kasteel Schaesberg. De herbouw van het kasteel gaat naar verwachting zo’n 25 jaar in beslag nemen en 120 miljoen euro kosten. Voor de eerste drie jaar hoopt Erfkemper op een bijdrage van sponsors. „Ik schrok wel van die 120 miljoen. Maar we zijn ook bij de Bataviawerf in Lelystad en bij Chateau de Guédelon in Frankrijk gaan kijken. Zij financieren hun projecten met de entree die toeristen betalen om de voortgang en het oude ambacht te bekijken.”

Erfkemper heeft sinds die ‘schoolreisjes’ alle vertrouwen in het eerherstel van de kasteelruïne en de slothoeve. „Als het dorp er eenmaal staat, krijgen we misschien net als Guédelon zo’n 350.000 bezoekers per jaar. In Frankrijk bètalen volwassenen negen euro aan de kassa en daar komen de inkomsten van de herberg en het souvenier-winkeltje nog bij.” Om de restauratie op zeer wetenschappelijk verantwoorde wijze vlot te trekken, verwacht Erfkemper dat negen betaalde deskundigen nodig zijn.

Hoe het er allemaal uit komt re zien is in het gemeentehuis te zien. Hier staat een pracht van een maquette van her kasteel dat Erfkemper op de kop wist te tikken. In 1999 begon Otto van Es (70) uit Landgraaf met dit monnikenwerk. Maar liefst twee jaar lang zaagde hij ’s morgensvroeg voor het werk schrootjes op maat. „En ’s avonds kon ik dan lijmen.” Tot in de kleinste details is de maquette een replica van de kasteelhoeve rond 1650. Gebaseerd op foto’s en tekeningen. Om Van Os’ klus op ware grote te evenaren zijn vele handen nodig. Erfkemper rekent op maatschappelijke banen en vrijwilligers.

Op de Bataviawerf en in Guédelon is de wethouder op het idee gekomen om een stichting op te richten. „Naast deskundigen moeten in het bestuur ook mensen met een politiek netwerk komen.” Daarnaast moet er een vereniging worden opgericht voor Vrienden van Kasteel Schaesberg. In ruil voor contributie krijgen zij twee keer per jaar een nieuwsbrief over de voortgang van het eerherstel.

Wie de sponsors zijn, wil Erfkemper nog niet loslaten. Over de financiële kant, zegt hij enkel dat hij de raad dit jaar om een bijdrage van 150.000 euro gaat vragen. Daarnaast moet de raad instemmen met verdere de realisatie.

Het herstel is volgens Erfkemper een uitgelezen kans om een regionaal opleidingscentrum voor oude beroepen in Parkstad te openen. In maart worden in het gebied tweeduizend bomen geplant. Erfkemper: „Eiken, beuken en lariksen. Die zijn alvast nodig voor vloeren en draagbalken.”

HISTORISCHE WEETJES

• Kasteel Schaesberg is in 1890 uitgeroepen tot een va de tien mooiste van Nederland.
  
• Rond 1700 was het slot een laethof (rechtbank) en diende een hoektoren als kerker voor Bokkenrijders.
  
• Toen negentien Bokkenrijders de doodstraf kregen groeide het aanzien van het kasteel in de omgeving. Een van de laatste bewoners was een zonderling: Frederik Sigismund Theodoor van Schaesberg.
  
• Na WO lI raakte het slot: meer en meer in verval. Een felle brand midden jaren zestig versnelde dat proces.

Inspiratiebronnen: Bataviawerf en Guédelon 
Grote inspiratiebron bij de herbouw van kasteel Schaesberg is de Bataviawerf in Lelystad waar houten schepen aIs VOC Batavia en De 7 provinciën uit de Gouden Eeuw weer tot leven worden gewekt. Ook het Franse kasteel Guédelon inspireert. Het heeft nooit bestaan, maar wordt sinds 1998 gebouwd volgens de richtlijnen van koning Philippe Auguste (1180-1223).