‘Hart sloeg over toen het laken er af ging’

Bron: Dagblad De Limburger
Door: Paul Bots

“Dit is verreweg de mooiste aankoop die ik ooit heb gedaan voor het Limburgs Museum.” Conservator Wim Hupperetz is apetrots als hij zijn nieuwe aanwinst laat zien. Ruim tachtig stukken brons. Vooral kapotte bijlen, zwaardfragmenten, lanspunten en een heleboel gesmolten brons. Gevonden op één plek in Midden-Limburg. En vervolgens dertig jaar lang in de vergetelheid geraakt.

Dat het Limburgs Museum nu eigenaar is geworden van de ruim twintig kilo brons, heeft veel met toeval te maken. Het materiaal werd in de jaren zeventig al gevonden tijdens graafwerk voor de aanleg van een beek in Midden-Limburg. Een man uit de regio haalde het spul met de schop uit de grond. Hij zag er weinig spectaculairs in en zette het dus thuis op de donkere zolder. Pas toen hij enkele jaren geleden overleed, ontdekte de familie de bronzen spullen weer. Ze zocht contact met een amateur-archeoloog in de buurt die meteen het Limburgs Museum optrommelde.
“Ik kreeg een mailtje met daarin wat vage opmerkingen over een bronsvondst”, vertelt Hupperetz. De dag dat hij een kijkje ging nemen, staat sindsdien in zijn geheugen gegrift. “Daar zat ik dan. Aan de keukentafel in een privéwoning in Midden-Limburg. De persoon aan de overkant van de tafel probeerde z’n verhaal wat spannend te maken en had een wit laken over de spullen gelegd. Nou, toen dat laken werd weggetrokken, sloeg m’n hart over. Maar ik mocht ook weer niet té enthousiast reageren, want we moesten nog over de aankoopprijs praten.”
Hoeveel het museum heeft neergeteld voor de bronzen stukken, en wie de vinder is, wordt niet bekend gemaakt. “Maar we hebben de zaak snel afgehandeld”, verzekert Hupperetz. Zo kon het gebeuren dat de inhoud van twee kratjes die jarenlang op een Midden-Limburgse zolder stonden, nu als pronkstuk in het Limburgs Museum op een zwartfluwelen bedje ligt.
Juist het feit dat er geen gave exemplaren tussen de bronzen bijlen zaten, maakt de vondst bijzonder en leerzaam, legt Hupperetz uit. Vrijwel zeker gaat het om een bronssmederij. Dat blijkt onder meer doordat er drie zogenaamde bronsproppen zijn gevonden. Dit is het stukje brons dat na het gieten bovenaan de mal blijft zitten, en later wordt weggehaald. De bijlen lagen waarschijnlijk klaar om omgesmolten te worden. Verder was er al dertien kilo aan brons gesmolten. Het spul heeft waarschijnlijk in een schotelvormige ronde plak van zo’n dertig centimeter doorsnede bij elkaar gezeten, maar is dusdanig afgebrokkeld dat die ‘schotel’ nu een grote legpuzzel is. “We gaan proberen de stukjes weer aan elkaar te zetten”, legt Hupperetz’ collega en opvolger Leo Verhart uit.
Het smelten van brons vereist vakmanschap. Toch gingen historici er tot nu toe vanuit dat bronzen voorwerpen destijds door bijklussende boeren werd gemaakt. Zij zouden sporadisch eens een bijl maken. De huidige vondst spreekt dat tegen. Hier werd op grotere schaal gewerkt, denken de conservatoren. “Dit levert een schat aan informatie op”.
De komende maanden kunnen bezoekers van het Limburgs Museum de bronzen stukken nog bewonderen. Daarna gaat het onderzoek en de poging tot restauratie verder. Zo hoopt het museum dat in de Midden-Limburgse grond nog mallen of ander restmateriaal van de bronsproductie ligt. Mogelijk is er zelfs een nederzetting geweest op de plek waar het spul is gevonden, denken de deskundigen. Ze zullen echter de nodige moeite hebben met het zoeken en vooral het vinden, van bijbehorend materiaal. Want de vindplaats van de bronzen spullen is niet exact bekend. En de vinder is dood. Daarbij komt dat tijdens het graafwerk in de jaren zeventig de ondergrond flink overhoop is gehaald. Hoe dan ook. Het museum denkt twee jaar nodig te hebben voor de vervolgstudie.

Zie ook:
Museum verwerft smidse uit 1000 voor Christus
Belangrijke vondst lag jaren op zolder