Graften, schurvelingen en tuunwallen

Door: Ellen de Jong
Bron: VROM.NL

De Landschapswacht luidt de noodklok. Tal van landschappelijke elementen, kenmerkend voor bepaalde gebieden in Nederland, dreigen te verdwijnen door gebrek aan geld of kennis. Want wie weet nog hoe een graft eruit ziet, of een schurveling of een duinrel? Erik van Gelderen van Vereniging Nederlands Cultuurlandschap, de opdrachtgever van de Landschapswacht: “Het gaat ons om groene erfafscheidingen in het landschap die soms al honderden jaren oud zijn. Julius Caesar beschreef al de Maasheggen. Bedoeld aIs veekering, maar in die tijd ook ‘menskering’.

Elke streek heeft zijn karakteristieke erfgrensbeplanting, gemaakt van natuurlijke materialen die daar te vinden zijn. Zo kende Texel nauwelijks steen of hout en daarom werden daarvan plaggen muurtjes gestapeld: tuunwallen. Staphorst heeft elzensingels en in de Achterhoek vinden we hout- en eswallen. Natuurlijk, dit alles is door mensen aangelegd en is geen wilde natuur. Dus hoe erg is het dan als deze elementen verdwijnen? Van Gelderen: “Het is niet alleen bepalend voor de schoonheid van het landschap. In deze groene afscheidingen bevinden zich tal van dieren en planten, het bevordert de biodiversiteit. En het houdt C02 vast – prikkeldraad doet dat allemaal niet.”

Daarnaast kunnen afbakeningen een rol spelen bij de verwachte klimaatverandering. Men voorspelt immers dat het in Nederland steeds vaker hevig zal gaan regenen. “In Zuid-Limburg kalven de heuvels daardooraf. Als we gewoon de heggen herstellen die daar altijd al waren, gebeurt dat niet.”

Volgens de vereniging is de oplossing simpel. “We moeten in Nederland boeren structureel en marktconform betalen voor het onderhoud. Maar het gaat erom dat we deze landschapselementen met z’n allen belangrijk gaan vinden.”

Meer weten?
De Landschapswacht heeft de afgelopen jaren op dertig plekken in Nederland het landschap gerestaureerd. De weerslag van dit project is te vinden in de rapportage Landschap verdwijnt, Nederland verliest zijn gezicht. Hierin staan ook conclusies en aanbevelingen. De vereniging heeft daarnaast een demonstratielandschap aangelegd waarin alle genoemde landschapselementen zijn toegepast. Daarnaast is er een groen ‘Madurodam’ met kopieën van karakteristieke Nederlandse landschappen. Beide zijn toegankelijk voor publiek.
www.nederlandscultuurlandschap.nl