Glazen kasteel De Keverberg rijst op uit ruïne

In de loop van zijn historie heeft het gebouw verschillende veranderingen van uiterlijk en functie ondergaan: van vroegmiddeleeuws verdedigingswerk tot burcht met woonfunctie en uiteindelijk kasteel. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog heeft de Duitse bezetter het kasteel opgeblazen.

De ruïne die na de oorlog achterbleef is door de monumentendienst, zo legt Edwin Meyer Viol van DMV Architecten uit, volgens de toen heersende opvatting teruggebracht in de 'oorspronkelijke staat'. Het beschadigde kasteel werd weer omgebouwd tot burcht, compleet met weergang, kantelen en schietgaten, “zonder enige vorm van historische onderbouwing”, aldus de Meyer Viol.

Scherven

“De scherven werden weer bij elkaar gelegd en – passend of niet – aan elkaar gelijmd tot een ‘geconsolideerde’ burcht”, zegt de architect. Aan DMV Architecten was de opdracht om de ruïne van de burcht – een “impliciet introvert, gesloten en moeilijk toegankelijk” gebouw – om te vormen tot een toegankelijk, eigentijds en bruikbaar gebouw.

Het karakter van de burcht, waar de inwoners van Kessel al decennia mee leven, moest behouden blijven. Tegelijkertijd is die burcht volgens Meyer Viol een collage van ‘scherven uit het verleden’, waardoor herbouw altijd een willekeurige keuze voor het bouwwerk in een bepaalde periode zou zijn.

De architect heeft ervoor gekozen de bijeen gemetselde scherven onaangetast te laten en te conserveren, en vervolgens op een eigentijdse en transparante manier verder te bouwen. Bij de nieuwbouw heeft hij wel de contouren van het vooroorlogse kasteel gevolgd.

Glazen muren

Met behulp van stalen kolommen en palen is in de ruïne een zelfstandige constructie gerealiseerd, die de verdiepingsvloer, zoldervloer en het dak draagt. De gevels zijn vanaf de weergang van de ruïne tot de zoldervloer uitgevoerd in glas, wat de ruïne en de nieuwe toevoeging als zelfstandige eenheden zichtbaar maakt.

De binnenplaats had als buitenruimte weinig functie; door de gesloten omwalling was er niets te zien van de omgeving. De binnenplaats is voorzien van een glazen overkapping, zodat deze ruimte voor feesten en bijeenkomsten bruikbaar is geworden.

Ook zijn op deze bouwlaag een vergaderruimte, een keuken en een receptie gesitueerd. De weergang blijft buitenruimte, zodat bezoekers de ervaring van de verdedigers van de burcht kunnen herbeleven. Op de tweede verdieping liggen twee zalen met uitzicht, over de burchtmuren heen, op het omliggende landschap.

Het thema ‘scherven uit het verleden’ laat het architectenbureau ook terugkomen in het dak. De onregelmatige kromming heeft hij opgelost door het dak op te delen in ‘scherven’. De onderliggende stalen dakconstructie volgt deze vormen. Enkele ‘scherven’ zijn in glas uitgevoerd voor een bijzonder uitzicht.

Techniek

In het glasdak geïntegreerde zonnecellen zorgen voor opwekking van energie, maar ook voor filtering van het zonlicht, zodat de binnenplaats niet te warm wordt.

Het nieuwe kasteel wordt verwarmd via vloerverwarming, aangesloten op een warmtepomp, en via lucht-naverwarming. Om onaantrekkelijke pijpen te vermijden is de toe- en afvoer van lucht verwerkt in de op het dak staande ui.