Geschiedenis Echt roerig

Bron: Dagblad de Limburger
Door: Ron Langenveld

Hoe vaak Echt is verwoest, is moeilijk met zekerheid te zeggen. Maar één keer in de vijftig tot tachtig jaar was het toch wel prijs in het vroegere Hanzestadje aan de Maas. Brabanders Luikenaren, Franse legers, Oostenrijkers, Pruisen of Gulickse strijders. Ze lieten veelal slechts weduwen en puinhopen achter. “Echt heeft op de een of andere manier altijd in de baan gelegen van optrekkende legers”, verklaart Charles Hajenius (60), amateur-archeoloog en oud-conservator van het gemeentemuseum in Echt. En de plaats lag tot verdriet van de inwoners vaak net op de grens tussen twee strijdende partijen.
Een kleine greep uit de geschiedenis. In 1397 raakt Echt betrokken bij een conflict tussen Brabant en Gelre. De plaats wordt tot op de fundamenten verwoest. In 1473 verovert Karel de Stoute Echt en laat er slechts puinhopen echter. Nauwelijks hersteld van deze aanslag belegert en plundert Maximiliaan van Oostenrijk Echt in 1498. Hij laat zout strooien in de straten ten teken dat de plaats leeggeplunderd kan worden. De inwoners die het gewaagd hebben hem te weerstaan, worden wreed vermoord. En tijdens de Tachtigjarige Oorlog bijvoorbeeld wordt Echt afwisselend door Staatse en Spaanse troepen ingenomen en in brand gestoken.
“Echt is weinig bespaard gebleven”, weet Hajenius. Geen wonder dus dat de inwoners probeerden zich te verdedigen. De Walstraat, Zuiderpoort. Echter straatnamen die nog steeds herinneren aan de middeleeuwse verdedigingswerken. En de Graaf natuurlijk, de straat die bovenop de plek van de voormalige gracht (graaf) rond Echt ligt. “Echt had een grote gracht rond de stadskern en daarnaast nog een graaf rond de kerk en het vroegere kasteel Verduynen”, vertelt Hajenius. Die zijn lang in gebruik gebleven. Rond 1937 werden de laatste delen gedempt.
Op een kaart van de beroemde zestiende-eeuwse cartograaf Jacob van Deventer zijn die Echter waterlopen van toen duidelijk te herkennen. En bij een opgraving in het centrum van Echt is recent ook het bewijs gevonden voor het bestaan van een stuk dubbele gracht dat op de kaart van Van Deventer ingetekend staat. “Dat Echt mogelijk een dubbele gracht heeft gehad, dat wisten we”, stelt Hajenius. maar over het waar en waarom tastten de lokale historici tot nog toe in het duister.
Het waar is nu bekend. Bij het graven van een parkeergarage op de plek van de vroegere speelgoedwinkel De Rieter kwamen in januarie en februari de twee naast elkaar gelegen grachten uit de dertiende eeuw aan het licht. “Zo’n tien meter van elkaar.” Waarbij er overigens opvallend weinig vondsten van bijvoobeeld vaatwerk of ander huishoudelijk materiaal uit de grachten naar boven kwam. “Wat erop kan duiden dat de dubbele gracht slechts kort in gebruik is geweest”, stelt Hajenius. Maar het kan ook betekenen dat de gracht juist goed is onderhouden en regelmatig leeggebaggerd werd.
Over het waarom van de dubbele gracht breken de lokale historici zich echter nog steeds het hoofd. “Eigenlijk weten we het niet”, moet Hajenius toegeven. “Verwachtte met juist dáár aanvallen?” Helemaal ondenkbaar is dat niet. Tenslotten was Echt een van de meest zuidelijke posten van de graafschap van Gelder. En de dreiging van de Gulickse troepen vanuit het zuiden was altijd aanwezig. Maar waarom de gracht juist daar lag en waarom slechts over een lengte van zo’n vijftig meter? De historici kunnen er slechts naar gissen. Archeologisch bureau Synthegra werkt momenteel aan een rapport over de de opgraving van de dubbele gracht in Echt, dat binnenkort mogelijk licht op deze zaak kan gaan schijnen.
Vast staat in ieder geval dat de Echtenaren er veel aan gelegen was om vijanden buiten de deur te houden. “Door al die verwoestingen is de stad nooit goed tot bloei gekomen”, stelt Hajenius. Terwijl de lakenindustrie, de scheepvaart op de Maas (die toen nog langs Echt liep) en de aanwezigheid van grote hoeveelheden graan en molens in de omgeving daar toch voldoende mogelijkheden toe boden. “De plaats toonde wel altijd de veerkracht om weer verder te gaan”, stelt Hajenius. “Maar een paar decennia later was het dan opnieuw raak. “ Pas in 1814 nadat de Fransen en Napoleon definitief waren verslagen en de laatste in Echt gestationeerde Russische en Pruisische troepen waren vertrokken, braken voor de Echtenaren rustigere tijden aan.

Archeologische weetjes Echt
• In het centrum van Echt zijn door de jaren heen archeologische vondsten gedaan die er op duiden dat er rond 5000 voor Christus al mensen verbleven.
• Er zijn eerder al onder meer metaalovens uit de ijzertijd ontdekt.
• In 2001 werd bij opgravingen een houten Romeinse put gevonden, gevuld met tal van gebruiksvoorwerpen.
• Bij het voormalige Ursulinenklooster vonden archeologen een grote hoeveelheid waardevol serviesgoed dat daar tijdens de Tweede Wereldoorlog werd verstopt.