Experimentele archeologie: wat draagt dit bij aan onze kennis over het verleden?

Programma

10.00     Opening en inleiding
10.05     Annelou van Gijn – Experiment Huize Horsterwold:  een wetenschappelijk experiment met maatschappelijk nut.
10.50     Pauze
11.05     Daniël Postma – Het zodenhuis van Firdgum: experimentele reconstructie van een vroegmiddeleeuwse terpboerderij.
11.50     Discussie
12.30     Einde

Samenvattingen van de lezingen

Experiment Huize Horsterwold:  een wetenschappelijk experiment met maatschappelijk nut door Annelou van Gijn

Experimentele archeologie speelt een steeds belangrijker rol in het empirisch onderzoeken van allerlei archeologische vraagstellingen. Tegelijkertijd is experimentele archeologie een ideale manier om de betrokkenheid en de archeologische beleving van het publiek te vergroten. Die wisselwerking van wetenschaps- en publieksbelang lag aan de basis van Experiment Huize Horsterwold:  in 2012 is een reconstructie gebouwd gebaseerd op een huisplattegrond  uit de Vlaardingen periode (daterend c. 2500 v. Chr.). Het doel was om alle bouwmaterialen, gewerkte uren en de gebruiksduur van de werktuigen te kwantificeren en documenteren. Alle werktuigen worden ook onderzocht op aanwezige gebruikssporen. Bij de bouw is gebruik gemaakt van lokaal aanwezige materialen en waren  alleen steentijdwerktuigen toegestaan.

Anno 2015 is het huis inmiddels uitgegroeid tot erf en fungeert het niet alleen als experimenteel buitencentrum van de faculteit Archeologie van de Universiteit Leiden, maar wordt het ook intensief gebruikt door Staatsbosbeheer voor natuurbelevingswandelingen en coaching sessions. Het is ook een “plek” voor de lokale bevolking.  In deze lezing zullen, aan de hand van de bevindingen van de experimenten in het Horsterwold, de methodologische aspecten van de experimentele archeologie uiteen worden gezet, evenals het belang van experimentele archeologie voor public outreach.

Het zodenhuis van Firdgum: experimentele reconstructie van een vroegmiddeleeuwse terpboerderij door Daniël Postma

Het leven van de Noord-Nederlandse kustbewoners was voorafgaand aan de bedijkingen van het kleigebied optimaal aan de veeleisende lokale omstandigheden aangepast. Zo dankt het terpengebied zijn naam aan de woonheuvels die men er opwierp om huis en have tegen de hoogste vloeden te beschermen. Minder bekend is dat de terpbewoners in de vijfde tot en met de zevende eeuw schijnbaar allemaal in huizen woonden waarvan zij de dikke muren bouwden met op elkaar gestapelde graszoden, gestoken in het uitgestrekte boomloze kwelders rondom de eigen nederzetting. Het hout voor de kapconstructie werd waarschijnlijk stroomopwaarts uit het veengebied gehaald of hergebruikt van oude gebouwen of schepen. Het grote formaat van deze zodenhuizen en de welvarende omstandigheden waaronder ze gebouwd werden wijzen erop dat het hier wel degelijk om goed gebouwde boerderijen handelde, zoals ook blijkt uit de constatering de zodenmuren dakdragend waren.

Hoe slaagden de vroegmiddeleeuwse terpbewoners erin om met dit kwetsbare materiaal zulk sterk muurwerk op te trekken? En wat kunnen we leren over de houten kapconstructie wanneer die bovenop dit muurwerk stond en daardoor in de ondergrond vrijwel geen zichtbare sporen voor de archeoloog heeft nagelaten?

Om deze vragen te beantwoorden heeft de Rijksuniversiteit Groningen in samenwerking met de provincie Friesland en met behulp van vele vrijwilligers tot tweemaal toe een vroegmiddeleeuws zodenhuis nagebouwd. In deze lezing wordt verslag gedaan van dit bijzondere archeologische experiment en komen de nieuwste resultaten van het achterliggende onderzoek aan bod. Duidelijk wordt dat met zoden uitstekend te bouwen is en dat de houten draagconstructies van vroegmiddeleeuwse boerderijen in heel Noord-Nederland een totaal andere vorm hadden dan tot nu bekend was.

Voor wie

De lezingen zijn voor iedereen toegankelijk

Kosten

Er zijn geen kosten aan verbonden

Aanmelden en informatie

Tessa de Groot, t.de.groot@cultureelerfgoed.nl

Zie ook de website voor samenvattingen van de lezingen en opnames van de voorgaande Archeologieplatforms.

Locatie

Auditorium, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Smallepad 5, Amersfoort
Postbus 1600 | 3800 BP Amersfoort
033 – 421 7 421 | fax 033 – 4217799