Energieke kerken. Symposium over de verduurzaming van kerken en kloosters in Nederland

Aan de hand van de ervaringen van kerkeigenaren en –beheerders komen diverse thema’s aan bod. Welke maatregelen worden bijvoorbeeld door kerken genomen om het energieverbruik tot een minimum te beperken en wat brengen deze precies op? Wat is het verschil in behoefte tussen herbestemde kerkgebouwen en kerken in religieus gebruik? En hoe zit dat bij een kerk met een nevenfunctie? Hoe verhouden de mogelijkheden voor verduurzaming bij een klooster zich tot die bij een kerk? Sommige kerken treffen uitgebreide maatregelen op het gebied van zowel besparing als opwekking, andere volgen een minimaler model dat een kleinere investering vergt. Weer andere kerken delen de opgewekte energie met de directe omgeving. Wat kost het om een kerkgebouw te verduurzamen en van welke financieringsmogelijkheden kunnen eigenaren gebruik maken?

Aanmelden

De bijeenkomst is gratis bij te wonen, maar aanmelden is wel noodzakelijk. U kunt zich aanmelden via dit formulier. 

Programma

09:30 – 10:00 Inloop met koffie en thee

10:00 – 10:10 Welkomstwoord door de dagvoorzitter

10:10 – 10:30 Introductie op het thema door een gastspreker

10:30 – 10:40 Zijn er algemene tendenzen te onderscheiden bij duurzame initiatieven van kerkeigenaren en -beheerders? Waar liggen de problemen en waar vindt men de oplossingen? Door Birgit Dulski, adviseur duurzame monumentenzorg bij het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie (NIBE) en senior researcher sustainable building bij de Nyenrode Business Universiteit

Optimalisatie van de energietechniek

10:40 – 10:50 De Joannes de Doperkerk te Hoofddorp wekt energie op door een combinatie van zonnepanelen op het kerkdak en een bodemenergiesysteem. Wat zijn de ervaringen met, en de opbrengsten van beide maatregelen? Door Kees van Lent, pastoor van de Joannes de Doperkerk en/of Stef van Harlingen, Van Harlingen Grondwater Management

10:50 – 11:00 Het BaOptsysteem belooft een beter binnenklimaat. Hoe werkt dit systeem en welke resultaten worden er in kerkgebouwen mee geboekt? Door Peter Hartman, installatiedeskundige van het facilitair bedrijf van de Rijksuniversiteit Groningen

11:00 – 11:10 N.t.b.

11:10 – 11:30 Zaaldiscussie 

Van eenvoud tot complex: maatregelen door kerken in religieus gebruik

11:30 – 11:40 De Doopsgezinde Kerk in Haarlem trof relatief kleinschalige besparende maatregelen, zoals het aanbrengen van tochtstrippen en aanleggen van ledverlichting. Wat zijn de ervaringen nu en mogelijke ambities voor later? Door Boudewijn Bach, voorzitter van de Commissie Bouw en Onderhoud van de Vereenigde Doopsgezinde Gemeente te Haarlem

11:40 – 11:50 In Bennekom werken alle kerken samen aan het verduurzamen van hun beheer. Welke trajecten worden doorlopen en wat zijn de voorlopige resultaten van de pilot? Door David Ketel, werkgroep Kerk, Milieu en Samenleving

11:50 – 12:00 De Centrumkerk van de Protestantse Gemeente Winsum-Halfambt werd na een ingrijpende verbouwing klimaatneutraal. Welke maatregelen werden getroffen en wat raden zij andere kerkeigenaren op basis van hun ervaringen aan? Door Peta de Vries, voorzitter van de stuurgroep van de verbouwing

12:00 – 12:20 Zaaldiscussie

12:20 – 13:10 Pauze met lunch

Groene transformaties bij herbestemming

13:10 – 13:20 Bij de herbestemming van de Sint-Josephkerk in Amsterdam tot speelparadijs voor kinderen streven de eigenaren naar een minimalisering van het energieverbruik. Welke overwegingen spelen bij het verduurzamen van een herbestemde kerk en welke oplossingen zijn gekozen? Door Ronald Bax, eigenaar van Josephkerk Monumenten BV

13:20 – 13:30 De Pieterskerk Leiden ontving in 2011 een gouden Green Key certificering op het gebied van duurzaamheid. Wat maakt de Pieterskerk tot voorbeeld voor andere kerkgebouwen met duurzame ambities? Door Frieke Hurkmans, directeur van de Pieterskerk Leiden

13:30 – 13:40 Kloostercomplex Mariënburg in Den Bosch wordt herbestemd tot universiteitscampus. Hoe verloopt de zoektocht naar een duurzame oplossing voor de herontwikkelingsopgave? En waarin verschillen de mogelijkheden in verduurzaming van een klooster van die van een kerkgebouw? Door Kadans Vastgoed

13:40 – 14:00 Zaaldiscussie

Van object naar omgeving

14:00 – 14:10

De zonnepanelen op het platte dak van de Bethlehemkerk in Hilversum leveren niet alleen energie aan het kerkgebouw maar ook aan de buurtbewoners. Verenigd in ledencoöperatie HilverZon droegen zijn bij aan de financiering ervan. Wat zijn de ervaringen met een dergelijke samenwerking? Door Aernoud Olde, secretaris bouwbestuur van HilverZon

14:10 – 14:20 De Hermitage Amsterdam zet haar warmteoverschot in voor de verwarming van de kassen van de nabijgelegen Hortus Botanicus. Tegelijkertijd wordt het koude-overschot van de botanische tuin terug geëxporteerd naar het museum. Wat kunnen kerkeigenaren opsteken van deze vorm van energie-uitwisseling? Door Taeke Kuipers, Directeur Hortus Botanicus Amsterdam en/of Sebastiaan Lagendaal, Hoofd Facilitaire Zaken en Veiligheid Hermitage Amsterdam

14:20 – 14:40 Zaaldiscussie

14:40 – 15:00 Pauze met koffie en thee

Financieren en faciliteren

15:00 – 15:10 Met o.a. de Kerken Nevenfunctie-Lening biedt het Nationaal Restauratiefonds financiële steun aan kerkeigenaren voor diverse maatregelen aan het kerkgebouw, waaronder verduurzaming. Wat zijn de voorwaarden en mogelijkheden van deze lening? Door Barend-Jan Schrieken, manager Strategie & Ontwikkeling en/of Hans Jacobs, medewerker Strategie & Ontwikkeling bij het NRF

15:10 – 15:20 De provincie Gelderland ondersteunt en faciliteert diverse projecten met hernieuwbare energie. Wat is de aanpak van de provincie wat betreft de verduurzaming van kerkgebouwen en hoe ziet zij de rol van de overheid hierin? Door Paul Thissen, coördinator Erfgoed en Landschap bij de Provincie Gelderland

15:30 – 15:40 Het Servicepunt Energie Lokaal van de Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU) adviseert bij lokale duurzaamheidsvraagstukken in de provincie Utrecht. Dit initiatief wordt sinds kort uitgebreid naar projecten voor zonne-energie en duurzame verlichting in kerken. Op welke manier kan een dergelijke organisatie ondersteuning bieden? Door Wijnand Jonkers, projectleider energie en duurzaamheid bij het NMU

15:40 – 16:00 Zaaldiscussie

Afsluiting

16:00 Dankwoord

16:05 Presentatie van de brochure ‘Klimaatbeheersing in monumentale kerkgebouwen in Nederland ten behoeve van het historische orgel’ door Marc Stappers, RCE

16:15 Borrel

17.00 Einde

Locatie, route & parkeren

Locatie:  Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Smallepad 5, 3811 MG Amersfoort

Routebeschrijving vestiging Amersfoort