Archeologieplatform: Kansen voor kerkhoven
Er is vanuit de maatschappij een groeiende behoefte aan begraven op fraaie oude begraafplaatsen en kerkhoven. Men is op zoek naar verstilde plekken waar men dierbaren ter aarde kan bestellen en hun graven kan bezoeken. Hier tegenover staat dat het onderhoud van kerkhoven en begraafplaatsen meestal een flinke aanslag betekent op het budget van instandhouding van kerk en kerkhof of begraafplaats. Het opnieuw in gebruik nemen van grafvelden brengt inkomsten met zich mee en kan zo mogelijk bijdragen aan de oplossing van dit probleem.
Jur Bekooy van de Stichting Oude Groninger Kerken zal in zijn presentatie ingaan op deze ontwikkelingen. Maar leidt het weer in gebruik nemen van kerkhoven en begraafplaatsen niet tot aantasting van de beleving van het vaak verstilde aanzicht en daarmee de monumentale waarde van dergelijke terreinen? Ontaardt een en ander niet in een kakofonie van moderne graftekens? Bart Ramakers van de Universiteit Groningen gaat in op de bovengrondse cultuurhistorische waarde van begraafplaatsen met aandacht voor de kwetsbaarheid van dit soort complexen.
En hoe zit het met de archeologische waarde van oude kerkhoven? Daar weten we relatief maar weinig van af, terwijl heel wat begraafplaatsen in dorpskernen rond de vaak nog middeleeuwse kerk liggen. Dorpskernen worden algemeen als van hoge archeologische waarde gewaardeerd. Geregeld is er sprake van archeologische rijksmonumenten, in het bijzonder in het noorden van het land, waar kerken en hun kerkhoven vaak op terpen en wierden liggen. Vanwege het feit dat de bodem op kerkhoven en begraafplaatsen eeuwenlang is omgewoeld door de praktijk van het begraven, gaat men er over het algemeen van uit dat de wetenschappelijke waarde van kerkhoven en begraafplaatsen gering is. Maar is dat wel zo?
Wat kunnen bijvoorbeeld skeletresten ons vertellen over het verleden. Patrice de Rijk van Arnicon vertelt over de resultaten van het archeologisch onderzoek op het Tongerloplein in Roosendaal, dat ooit als grafveld in gebruik was. De tijdens het onderzoek opgegraven menselijke skeletten zijn geanalyseerd, wat interessante gegevens opleverde ten aanzien van de geschiedenis van de stad.
En hebben begravingen de bodem van kerkhoven wel volledig verstoord? Of zijn er verstoringsvrije zones aan te wijzen? Zijn er gradaties in verstoring te onderscheiden, bijvoorbeeld recente en oudere begravingen. Arjan van der Mark (Archeomedia) en Pieter Bouwman vertellen over het historisch bureauonderzoek naar het kerkhof rond de dertiende-eeuwse kerk van Westerwijtwerd (Gr.). Wat heeft dit onderzoek opgeleverd?
In hoeverre kan archeologisch onderzoek bijdragen aan een nadere waardering van dit kerkhof en in welke vorm zou dit moeten worden uitgevoerd? In meer in algemene zin wat is de wetenschappelijke waarde van historische begraafplaatsen? Deze vraagstukken staan centraal in de discussie die op de presentaties aansluit.
Programma
10:00 Start programma met korte inleiding op het thema
10:10-12.00 Lezingen van Jur Bekooy, Bart Ramakers, Patrice de Rijk, Arjan van der Mark en Pieter Bouwman (titels volgen)
11:55-12:30: Discussie aan de hand van stellingen
Voor wie
De lezingen zijn voor iedereen toegankelijk
Kosten
Er zijn geen kosten aan verbonden
Aanmelden en informatie
Tessa de Groot, t.de.groot@cultureelerfgoed.nl. Zie ook het archeologieplatform.
Locatie
Auditorium, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Smallepad 5, Amersfoort
Postbus 1600 | 3800 BP Amersfoort
033 – 421 7 421 | fax 033 – 421 7 799
info@cultureelerfgoed.nl
www.cultureelerfgoed.nl
(met routebeschrijving en parkeermogelijkheden)