Gemeentelijke Adviescommissie
Wanneer de Omgevingswet op 1 juli 2022 in werking treedt, vervalt de juridische basis voor de huidige monumentencommissie en de welstandscommissie. Alle gemeenten moeten een nieuwe commissie instellen. Omdat er geen overgangstermijn is, is het zaak tijdig te beginnen met de voorbereidingen en te bepalen welke rollen en taken de commissie moet krijgen.
De nieuwe gemeentelijke adviescommissie adviseert in ieder geval over aanvragen om een omgevingsvergunning voor een rijksmonumentenactiviteit met betrekking tot een (gebouwd of aangelegd) monument. Daarnaast kan de commissie worden belast met het breder adviseren over bijvoorbeeld ruimtelijke kwaliteit en cultureel erfgoed. Die adviestaak kan gekoppeld zijn aan aanvragen voor een omgevingsvergunning, maar ook aan het ontwikkelen van beleid voor de kwaliteit van de fysieke leefomgeving.
Modelverordening op de gemeentelijke adviescommissie
Om gemeenten te helpen met het instellen van de nieuwe commissie, ontwikkelden de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de RCE ook de Handreiking adviesstelsel omgevingskwaliteit en een Modelverordening op de gemeentelijke adviescommissie. Gemeenten wordt aangeraden de adviescommissie nog vóór de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart 2022 in te stellen. Dit sluit aan bij een pleidooi van de VNG waar het gaat om beslissingen die gemeenteraden moeten nemen rondom de komst van de Omgevingswet.
Veelgestelde vragen
Nu de inwerkingtreding van de Omgevingswet nadert, krijgen de RCE met regelmaat vragen over de gemeentelijke adviescommissie. Bijvoorbeeld over de gewenste deskundigheid van de commissieleden, of de vraag of burgers kunnen worden benoemd als lid van de commissie. Vragen én antwoorden zijn thematisch gebundeld op de website van de RCE.
Huidige situatie
Op 1 juli 2016 is de Erfgoedwet van kracht geworden. Artikel 9.1 van de Erfgoedwet geeft echter aan dat een aantal onderdelen van de Monumentenwet 1988 van toepassing blijft tot de Omgevingswet in werking treedt. Een van die artikelen is artikel 15 van de Monumentenwet 1988, dat verplicht om bij (erfgoed-)verordening een gemeentelijke monumentencommissie in te stellen die adviseert over omgevingsvergunningen voor gebouwde en archeologische rijksmonumenten.
Monumentenwet 1988 art. 15, Hoofdstuk II. Beschermde monumenten § 2. Vergunningen tot wijziging, sloop of verwijdering:
- De gemeenteraad stelt een verordening vast waarin ten minste de inschakeling wordt geregeld van een commissie op het gebied van de monumentenzorg die in elk geval tot taak heeft te adviseren over aanvragen om een omgevingsvergunning voor een activiteit als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid, onderdeel f, van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht. Van de commissie maken geen deel uit leden van burgemeester en wethouders van de desbetreffende gemeente. Binnen de commissie zijn enkele leden deskundig op het gebied van de monumentenzorg.
- Burgemeester en wethouders vragen de commissie op het gebied van de monumentenzorg advies, voordat:
a. zij beslissen op een aanvraag om een omgevingsvergunning voor een activiteit als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid, onderdeel f, van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht; of;
b. zij advies uitbrengen omtrent een aanvraag om of het ontwerp van een omgevingsvergunning voor een activiteit als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid, onderdeel f, van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht.
De wetgever geeft hier dus aan dat burgemeester en wethouders in dit geval geen keuzevrijheid hebben ten aanzien van het instellen van een commissie. Het bestuursorgaan kan bij verordening op grond van artikel 2.26, derde lid, Wabo andere instanties aanwijzen die in de gelegenheid worden gesteld advies uit te brengen. Het instellen van de monumentencommissie door burgemeester en wethouders moet geschieden door middel van een apart collegebesluit. Er bestaat geen modelbesluit voor het instellen van een (monumenten) commissie door het college.
Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet zal artikel 15 van de Monumentenwet 1988 niet langer van toepassing zijn. Dan moet de monumentencommissie op grond van (artikel 17.9) van de Omgevingswet worden ingesteld bij besluit. Dan vervalt dus ook de verplichting om een (erfgoed-)verordening te hebben.
Laatst bewerkt op 02-07-2021
