Archieven
Wat is een archief? Een archief is een bewaarplaats van belangrijke gegevens die zijn vastgelegd in documentvorm. In tegenstelling tot een bibliotheek is een archief meestal niet vrij toegankelijk.
Dit geldt niet voor de archiefdiensten van de overheid, deze zijn in principe – in overeenstemming met de Archiefwet – openbaar en gratis toegankelijk wanneer ze twintig jaar of ouder zijn. Voor sommige archiefstukken, zoals bevolkingsregisters en registers van de burgerlijke stand gelden langere termijnen. Ook is er voor andere archiefstukken die privacygevoelige informatie over nog levende personen bevatten verlenging van de termijn van de openbaarheid mogelijk tot maximaal 75 jaar na dato. De maatschappelijke relevantie van archieven wordt in het landelijk cultuurbeleid gebaseerd op hun functie als:
• bestuursinstrument voor de overheid;
• bewijsstukken voor de burger;
• middel tot openbaarheid van overheidshandelen;
• cultureel erfgoed (d.w.z. als bronnen voor de geschiedenis);
• middel tot cultuurparticipatie.
Informatie en vragen over de openbaarheid, toegankelijkheid en andere zaken met betrekking tot archieven van gemeenten en waterschappen (en sommige archieven van kerken, zoals de doop- trouw- en begraafregisters), waar ze zich ook bevinden, kunt u verkrijgen bij de gemeenten en waterschappen zelf en bij de provinciale archiefinspecteur. Deze functionaris is in elke provincie benoemd en houdt namens GS toezicht op een goede zorg voor deze archieven, inclusief een goede openbaarheid voor het publiek.
Gemeentelijke archieven
In een gemeentearchief worden de archieven van de gemeentelijke instellingen en die van hun rechtsvoorgangers bewaard. Om zoveel mogelijk historische facetten te kunnen belichten bewaart een gemeentearchief normaal ook archieven van andere instellingen en personen, die relevant zijn voor de geschiedenis van de gemeente in de ruimste zin, en daarnaast collecties handschriften, prenten, kaarten, foto's, films, doodsprentjes etc. Bij een gemeentearchief is een gemeentearchivaris belast met het beheer van de gemeentelijke archiefbewaarplaats en het toezicht op het beheer van de niet-overgebrachte archiefbescheiden van de gemeente.
Regionaal Historisch Centrum Limburg
Het Regionaal Historisch Centrum Limburg is gevormd uit het Rijksarchief in de provincie Limburg en het Gemeentearchief Maastricht. Zij vormen de bestuurlijke partners in de Gemeenschappelijke Regeling RHCL (2005). Het RHCL verzamelt, beheert en presenteert archieven en collecties van Limburgse instellingen en particulieren, gebaseerd op de hedendaagse ontwikkelingen in het archiefwezen. Het wil het publiek op veelzijdige wijze interesseren voor het Limburgse verleden en maakt historisch onderzoek mogelijk.
Het RHCL beschikt momenteel over 24 kilometer archief. In de eerste plaats zijn dit archieven van de overheid: het Rijk (de rijksinstellingen in de provincie), de Provincie, de Gemeente Maastricht en de Gemeente Margraten. Daarnaast heeft het RHCL belangrijke particuliere archieven in huis: van kerkgenootschappen, verenigingen, stichtingen, bedrijven, kastelen, families en personen. In principe zijn deze archieven openbaar. In een aantal gevallen zijn beperkingen vastgesteldheid om de privacy van nog levende personen te waarborgen. Behalve archieven heeft het RHCL omvangrijke verzamelingen handschriften, almanakken, foto’s, (land)kaarten, tekeningen, affiches, bidprentjes, briefhoofden. In het gebouw van het RHCL is ook het SHCL (Sociaal Historisch Centrum Limburg) gevestigd.
Rijckheyt, centrum voor regionale geschiedenis
Rijckheyt is het centrum voor regionale geschiedenis waar de historische archieven en collecties van de gemeenten Brunssum, Gulpen-Wittem, Heerlen, Nuth, Simpelveld en Voerendaal worden beheerd en beschikbaar gesteld. Het cultuurhistorisch erfgoed, het collectieve publiek geheugen, is daarmee beschikbaar op één centrale plaats.
Sociaal Historisch Centrum voor Limburg
Het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg (SHCL) is een studie- en documentatiecentrum voor de geschiedenis van (Nederlands) Limburg vanaf de oprichting van de provincie in 1840. Het centrum is opgericht in 1949 en gespecialiseerd in de sociaal-economische en sociaal-culturele geschiedenis van Limburg in de 19e en 20e eeuw. Het SHCL herbergt archieven en documentatie, een bibliotheek en een wetenschappelijke onderzoeksafdeling, is uitgever van historische publicaties en verzorgt ook educatieve activiteiten.
Op zoek naar andere archieven in Limburg?
Wanneer u op zoek bent naar archieven in Nederland kunt u gebruik maken van Archiefnet. Archiefnet is een zoekservice voor websites van archiefdiensten in binnen- en buitenland. Archiefnet wordt sinds 1995 dagelijks onderhouden. U kunt zowel op plaats als op provincie zoeken. In de rubriek overig vindt u tal van verwijzingen naar portalsites en websites van overige archiefinstellingen. Voor nadere toelichting en verwijzing naar overige archieven in Limburg (bisdom, geschiedkundige verenigingen, privé-archieven) kunt u ook terecht op de website Archieven in Nederland.
Laatst bewerkt op 27-03-2015
